Kościół Matki Bożej na Ołtarzu Niebios

Kościół M. B. na Ołtarzu Niebios, fasada

(Santa Maria in Aracoeli)
  Scala dell'Arce Capitolina 12
  Godziny otwarcia: 7.00 - 19.00

Na jednum z dwu szczytów Wzgórza Kapitolińskiego, zwanym Arx w starożytności wznosiła się świątynia Junony Ostrzegającej (Monety). Świątynia słynęła z tego, że chodowano przy niej gęsi, które swoim krzykiem ostrzegły rzymian przed atakiem Galów w V wieku p.n.e. Już w VI wieku n.e. Kapitol - święte wzgórze pogańskiego Rzymu - stał się miejscem kultu chrześcijańskiego i miejsce świątyni Junony zajął kościół pod wezwaniem Santa Maria in Capitolio, od XIV wieku zwany Santa Maria in Ara Coeli - Matki Bożej na Ołtarzu Niebios.
W nazwie kościoła kryje się legenda, która wyjaśnia związek między pogańską świątynią i kościołem maryjnym. Głosi ona, że imperatorowi Oktawianowi Augustowi (27 p.n.e. - 14 n.e.) objawiła się tu piękna, młoda niewiasta z dziecięciem na ręku. Imperator, sugerując się słowami Sybilli Tyburtyńskiej Haec Ara Filii Dei est - Oto ołtarz Bożego Syna, postawił w świątyni Junony ołtarz. Później zrozumiano, że Sybilla zapowiedziła narodziny Chrystusa. Ołtarz do dziś istnieje. Jest wprawdzie ukryty pod średniowieczną dekoracją, ale można go wypatrzyć pod okazałym mauzoleum świętej Heleny w lewej części transeptu. Legendę zaś ilustrują zniszczone szesnastowieczne freski F. Zuccari w apsydzie.

Prowadzą do kościoła imponujące, szerokie, bez końca wysokie schody. Bryła budynku z zewnątrz jest prawie niewidoczna, wtłoczona pomiędzy Pomnikiem Wiktoriańskim a Muzeami Kapitolińskimi. Jawi się tylko swoją masywną ceglaną, pozbawioną ozdób fasadą, która kolorem palonej sjeny kontrastuje z bielą marmurowych schodów. Piękno kościoła Matki Bożej na Ołtarzu Niebios ukryte jest wewnątrz.
Wnętrze ma prosty plan podzielonego kolumnami na trzy nawy prostokąta z transeptem i licznymi bocznymi kaplicami. Jest ono rezultatem przebudowy czternastego i kolejnych wieków. Użyty budulec często pochodził z budowli starożytnych, toteż dwadzieścia dwie kolumny, które oddzielają od siebie nawy, różnią się między sobą rozmiarami, formą kapiteli i rodzajem kamienia - jedne są z marmurów, inne z różowych, czy szarych granitów.
Bogaty, złocony sufit, typowe dzieło późnego rzymskiego renesansu, upamiętnia zwycięstwo nad Turkami w bitwie morskiej pod Lepanto w 1571 roku. Między ośmiokątnymi kasetonami, oprócz herbu miasta - SPQR, pojawiają się okręty i inne trofea bojowe oraz odwrócony na znak porażki turecki półksiężyc. Splendor sklepienia kontrastuje ze zniszczoną mozaiką podłogową w stylu cosmatesco, w którą wkomponowane są liczne płyty nagrobne z zatartymi płaskorzeźbami i nieczytelnymi już inskrypcjami. Zniszczenia sięgają czasów napoleońskich, kiedy Francuzi przeobrazili przylegający niegdyś do kościoła franciszkański klasztor w koszary, a kościół w... stajnię.

Figurka Santo Bambino

Na szczególną uwagę zasługuje pierwsza kaplica w prawej nawie. Została poświęcona świętemu Bernardynowi ze Sieny, który w swoim czasie mieszkał przy bazylice. Jest to jedna z pereł rzymskiego renesansu. Pinturicchio, nadworny malarz papieża Aleksandra VI przedstawił tu sceny z dziejów franciszkańskiego świętego w pięknej scenerii, na tle obrazków z życia renesansowego miasta.

W niewielkiej kapliczce przy wejściu do zakrystii znajduje się inny klejnot kościoła - Santo Bambino di Aracoeli, Święte Dzieciątko z Aracoeli. Jest to niewielka figurka wyrzeźbiona z drzewa oliwki z Ogrodu Oliwnego w Jerozolimie. Przedstawia pucołowatego malca z rumianymi policzkami w koronie i złotej szacie obwieszonej ex voto. Choć dziś jest to kopia (oryginał ukradziony w 1994 r.), przypisuje się Dzieciątku moc czynienia cudów, zwłaszcza cudownego ozdrawiania, toteż jest ono otaczane wielką czcią, szczególnie przez dzieci, które piszą listy z prośbami. Składa się je u stóp figurki.