Bazyliki Większe

Bazylika św. Jana na Lateranie

Bazylika św. Jana na Lateranie

Matka i głowa wszystkich kościołów w mieście i na świecie, historyczna siedziba papieży, katedra Rzymu. Papieże zamieszkiwali na Lateranie przez tysiąc lat. Z dawnego pałacu papieskiego do naszych czasów przetrwała tylko prywatna kaplica papieży - Sancta Sanctorum i prowadzące do niej Święte Schody. Według legendy, Chrystus wspinał się po nich do pałacu Piłata w Jerozolimie.
Do dziś bazylika laterańska jest siedzibą biskupa Rzymu.

Bazylika św. Pawła za Murami

Bazylika św. Pawła za Murami

Podobnie jak Bazylika św. Piotra, była wzniesiona poza terytorium starożytnego miasta przez imperatora Konstantyna Wielkiego nad grobem Apostoła.
Spłonęła w XIX wieku i została odbudowana według starożytnego wzorca z cennych materiałów podarowanych Bazylice przez wiernych z całego świata.
Słynie ze swoich ocalałych z pożaru bizantyńskich mozaik oraz serii portretów papieskich.

Bazylika Matki Bożej Większej

Bazylika św. Marii, nawa główna - fragment mozaiki, V w.

Wznosi się na szczycie Wzgórza Eskwilińskiego. Legenda głosi, że zbudowano ją na śniegu, który w sierpniu zasypał Eskwilin. Każdego roku podczas mszy odprawianej piątego sierpnia, na pamiątkę dawnego śnieżenia, ze sklepienia bazyliki prószy śnieg białych płatków kwiatów. Bazylika Matki Bożej Śnieżnej jest jedyną z czterech Bazylik Większych, która w całości przetrwała od starożytności (V w.) do naszych dni.
Najcenniejszym skarbem Bazyliki jest relikwia żłóbka Pana Jezusa chroniona pod ołtarzem papieskim. Bazylika gości również jedną z najbardziej czczonych ikon maryjnych - Salus Populi Romani w Polsce znaną jako Matka Boża Śnieżna. Papież Franciszek tuż po wyborze modlił się przed nią, zawierzając jej swój pontyfikat.

Katakumby

Katakumby św. Marcelina i Piotra

Katakumby - podziemne cmentarze pierwszych chrześcijan - rozciągają się głównie w okolicach Via Appia, słynnej rzymskiej "drogi grobowców". Powstawały poza miastem, na prywatnych terenach udostępnianych przez właścicieli chrześcijańskim wspólnotom. Ciągną się pod ziemią dziesiątkami kilometrów w postaci wielopoziomowych korytarzy wydrążonych w tufowej skale i niedwidocznych z powierzchni. W prostych niszach ściennych, rzadziej pod ozdobnymi łukami, czasem w obszerniejszych kaplicach w marmurowych sarkofagach spoczęło w katakumbach około pół miliona chrześcijan. Byli między nimi męczennicy, święci, papieże. Od V wieku katakumby funkcjonowały już nie jako nekropolie, a jako miejsca święte, cel pielgrzymowania. W VIII wieku relikwie męczenników zostały przeniesione do kościołów w mieście i pamięć o katakumbach powoli zanikła. Ponownie zostały odkryte dopiero w XIX wieku.

Rzymskie kościoły stacyjne

Termin statio, zapożyczony z rzymskiej terminologii militarnej, dla pierwszych chrześcijan oznaczał uroczyste msze pontyfikalne ku czci męczenników odprawiane na ich grobach. Papież Grzegorz Wielki (540 – 604) nadał temu wczesnochrześcijańskiemu obyczajowi ścisłą formę liturgiczną. Od tamtej pory kolejni papieże w okresie wielkiego postu celebrowali msze każdego dnia w innym, wybieranym według określonego porządku kościele stacyjnym. Zwyczaj przetrwał do XIV wieku, do czasów niewoli awiniońskiej. Zaniknął, kilkakrotnie odradzał się w różnych wariantach, by znów odejść w niepamięć. Nowy impuls starożytnej tradycji dał papież Jan XXIII (1958 - 1963). W 1959 roku, tak jak jego odlegli w czasie poprzednicy, w Środę Popielcową znów odprawił mszę w Bazylice św. Sabiny - pierwszym z 44 kościołów stacyjnych. Tę tradycję Popielca na Awentynie kontynuowali i jego następcy.
Wizytę i uczestnictwo we mszy w kościołach stacyjnych pojmuje się jako pielgrzymkę pokutną przygotowującą do Wielkanocy, jako, mówiąc słowami Benedykta XVI, wchodzenie na górę spotkania. Można ją pojąć także jako sposób na zwiedzanie Rzymu. Każda ze świątyń ma wielowiekową, barwną historię, a trasa pielgrzymki obejmuje siedem rzymskich wzgórz, wychodzi poza starożytne mury obronne i sięga słynnej Via Appia oraz katakumb.